Các biến đổi và bệnh ở ngoài da khi mang bầu

 Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể, có nhiệm vụ bao bọc, che chở cơ thể khỏi sự ảnh hưởng không có lợi của môi trường bên ngoài. Ngoài ra, chức năng chính của da còn để điều hòa, cảm nhận nhiệt độ, tổng hợp vitamin B và D… Khi mang bầu, cũng như tất cả các bộ phận khác, da sẽ bị tác động. Bài viết này sàng lọc trước sinh gentis sẽ cung cấp cho bạn các kiến thức về những thay đổi và bệnh ngoài da bên trong suốt thai kỳ để có thể chủ động chăm sóc cho làn da được tốt nhất.

Các thay đổi & bệnh ngoài da khi có thai

những biến đổi ngoài da ở phụ nữ mang thai

biến đổi sắc tố tạo nên sạm da, thâm

phần lớn các biến đổi sắc tố trong thời kì có thai là tăng sắc tố tạo những đám sạm trên da, thường thấy là thâm đường giữa bụng, thâm quầng vú, núm vú, sinh dục, nách, mặt bên trong đùi… các vị trí trước khi có bầu đã tăng sắc tố sẽ trở nên thâm hơn.

Khoảng 50% những trường hợp phụ nữ mang thai sẽ xuất hiện các đám thâm ở mặt gọi là rám má (nám má hay melasma). Nám có thể ở khắp mũi, má, trán. Những phụ nữ da sáng và tiếp xúc với ánh sáng nhiều thì bị nhiều hơn. Nám da có thể giảm dần vài tháng sau sinh, nhưng đôi khi lại tồn tại vĩnh viễn.

Nguyên nhân của thâm da là do estrogen, progesterone tác động lên tế bào sắc tố tạo nên sản xuất nhiều melanin hơn.

thay đổi ở lông, tóc và móng

biến đổi có thể làm cho chị em có rất nhiều hoặc rất ít lông, tóc. Khi có thai, một số người thấy lông ở mặt, cánh tay, chân nhiều & đen hơn, bên trong khi tóc trên đầu có thể lại thưa hơn. Nguyên nhân là do rụng tóc telogen (tóc ở giai đoạn ngừng triển) Rụng tóc có thể kéo dài từ 1- 5 tháng cho đến 15 tháng sau khi sinh, tuy nhiên không nên điều trị vì tóc sẽ mọc lại hoàn toàn.

Khi có thai móng có thể bị dòn, móng có rãnh khía hoặc tách móng ở cuối gốc móng còn gọi là bong móng.

biến đổi những tuyến

Khi mang bầu chức năng của tuyến mồ hôi tăng lên, chức năng của tuyến bã lại giảm xuống. Hoạt động của tuyến giáp cũng tăng lên làm tăng hoạt động của tuyến mồ hôi.

những bệnh do tác động của tuyến mồ hôi là miliaria (các ban do nóng) và tăng tiết mồ hôi. Những tuyến bã ở những vùng núm, tuyến Montgomery to ra trong thời kì mang bầu. Ngoài ra có thể gặp bệnh trứng cá bên trong thai kì.

các biến đổi mô liên kết & mạch máu bên trong thời kì mang thai

thay đổi của mô liên kết

các vết rạn da thường phát triển vào nửa sau của thai kỳ với biểu hiện là các vết màu đỏ sáng hoặc đỏ tím. Vùng lớn vết rạn khu trú ở phần bụng dưới, nhưng cũng có thể thấy ở đùi, mông, hông, vú và cánh tay. Ở người da trắng những rạn da thường có màu hồng nhạt, nhưng các người da sẫm thì những vết rạn sẽ có màu sáng hơn mảng da xung quanh.

các vết rạn thường không đau, nhưng do sự căng & duỗi ra của da nên có thể tạo nên cảm giác ngứa và châm chích.

các yếu tố thường liên quan đến hình thành vết rạn:

• những người có mẹ bị rạn da;
• các phụ nữ mang thai lần trước bị rạn;
• những phụ nữ mang thai tăng cân nhanh & quá mức.

Nguyên nhân rạn da là do có sự chia cắt sợi collagen của da. Sau khi sinh, các vết rạn thường mờ đi thành màu bạc trắng, dần teo da và lõm xuống & tồn tại rất lâu.

những thay đổi về mạch máu

Khi mang bầu thì những mạch máu bé & các mao mạch sẽ tăng sinh. Phần lớn những mạch máu đều to hơn để cung cấp nhiều máu hơn. Khoảng 50% phụ nữ thấy dãn mạch hình mạng nhện ở mặt, cổ. Ngoài ra cũng có thể thấy ở ngực, bàn tay hay chân. Bàn tay có thể thấy đỏ lan tỏa. Lợi đỏ & dễ chảy máu.

Khoảng 40% bà bầu có dãn tĩnh mạch chi dưới do các biến đổi của mạch máu và áp lực đè nén của thai nhi lên tĩnh mạch chậu. Hiện tượng này thường xảy ra vào 3 tháng giữa hoặc ba tháng cuối của thai kì.

Ngoài ra, do sự biến đổi nhanh chóng, thất thường của các mạch máu bé có thể gây hiện tượng mặt đỏ hay nhợt nhạt, nóng hay lạnh, phát ban. Trầm trọng hơn có thể thấy hiện tượng Raynaud’s.

những bệnh da bên trong thời kì mang thai

một số bệnh da xuất hiện trong thai kì không gây tác động gì lớn cho mẹ & thai nhi, nhưng có những bệnh da lại tạo nên nguy hiểm cho cả mẹ & thai nhi. Dưới đây là 1 số bệnh da có thể gặp bên trong thời kì mang thai:

Mày đay sẩn ngứa hay phát ban đa dạng ở mẹ bầu

Mày đay sẩn ngứa (Pruritic Urticarial Papules and Plaques of Pregancy PUPPP) hay phát ban đa dạng (Polymorphic Eruption of pregnancy) là bệnh phát ban hay gặp nhất ở mẹ bầu. Thông thường bệnh hay xuất hiện lần đầu tiên vào ba tháng cuối thai, xấp xỉ tuần thứ 35 của thời kỳ mang thai.

phần lớn mày đay sẩn ngứa xuất hiện đầu tiên từ trên các vết rạn da ở vùng bụng. Thương tổn khởi phát là các ban mày đay nhỏ, màu đỏ, hơi phù nề. Những ban này liên kết với nhau thành đám sẩn mày đay ở phần bụng. Đôi khi trên những ban có thể thấy mụn nước nhỏ. Sau vài tuần, những đám ban sẩn có thể lan đến đùi, mông, ngực, cánh tay, lưng… và thường rất mẩn ngứa. sàng lọc trước sinh là gì?

Ứ mật trong gan (ICP)

dấu hiệu thường gặp nhất của ứ mật bên trong gan là mẩn ngứa, điển hình là xuất hiện vào 3 tháng cuối thai và thường thấy ở các người mang thai đôi, thai ba.

mẩn ngứa bắt đầu ở lòng bàn tay, bàn chân sau đó lan ra những vùng còn lại của cơ thể. Có thể thấy các ban đỏ xuất hiện trên các vết ngứa, cào xước. Khoảng 10 15% các trường hợp xuất hiện vàng da, điển hình là vào tuần thứ 2 đến thứ 4 sau khi có mẩn ngứa. Mặc dù vậy, sau khi sanh, cả ngứa và vàng da đều tự khỏi. Khoảng 40 -50% trường hợp ứ mật bên trong gan có thể tái phát ở lần mang thai sau.

Chốc dạng herpes (Impetigo herpetiformis)

Bệnh hiếm gặp, được coi là một hình thái lâm sàng của vảy nến thể mủ mặc dù người bị chốc dạng herpes thường không có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị bệnh vảy nến.

biểu hiện điển hình thường bắt đầu vào ba tháng cuối của thời kỳ mang thai. Thương tổn đầu tiên là các mảng đỏ xuất hiện ở mặt trong đùi hay bẹn, mảng trước & sau cổ. Trên những mảng đỏ da là các mụn mủ nhỏ li ti chứa đầy mủ, cụm lại thành đám và có khuynh hướng lan ra xung quanh. Các mụn mủ mới xuất hiện trên nền ban đỏ gờ lên ở ngoại vi, trong khi đó những mụn mủ ở trung tâm xẹp xuống bong vảy & lành giữa. Những mụn mủ sẽ lan đến vùng thân mình & chi, nhưng rất ít khi ở mặt, bàn tay và bàn chân. Mặc dù những ban có thể thấy thương tổn ở niêm mạc miệng và giường móng. Các mụn mủ này không bị nhiễm khuẩn.

Sẩn mẩn ngứa nang lông (pruritic folliculitis)

Sẩn mẩn ngứa nang lông điển hình thường phát vào 3 tháng giữa của thai kỳ. Khởi phát là những nốt màu đỏ nhỏ không có mủ. Các thương tổn thường ở vai, nửa lưng trên, cánh tay, ngực & bụng tương tự trứng cá. Nuôi cấy thương tổn không thấy vi khuẩn. Có thể rất mẩn ngứa. Có thể tự khỏi sau sinh 2 ba tuần.

Căn nguyên bệnh chưa rõ ràng. 1 Vài nghiên cứu thấy rằng bệnh xuất hiện là do biến đổi hormon. Mặc dù bên trong một nghiên cứu lại cho thấy các phụ nữ bị tình trạng này không có sự bất thường về nồng độ hormon.

khám chữa sẩn ngứa nang lông tương tự như trứng cá mức độ nhẹ. Một số trường hợp được bôi bằng Benzoyl peroxide có hiệu quả, không nên cho kháng sinh. Uống kháng Histamin có thể có tác dụng chẩn đoán mẩn ngứa.

ảnh hưởng đến thai nhi: có nhiều báo cáo khác nhau về ảnh hưởng sẩn ngứa nang lông trên mẹ bầu. Một nghiên cứu thấy bệnh làm tăng tỉ lệ trẻ đẻ cân thấp. Tuy nhiên một nghiên cứu khác lại không thấy như vậy. Tình trạng này không làm tăng nguy cơ đẻ non hay sảy thai.

Bệnh Pemphigoide ở phụ nữ có thai (pemphigoide gestationis)

Bệnh Pemphigoid ở mẹ bầu (Pemphigoid gestationis PG) còn được gọi là bệnh herpes thai nghén (Herpes gestationis HG) mặc dù bản chất bệnh này không liên quan đến nhiễm bất kì loại virus nào. Đây là bệnh tự miễn, có mẩn ngứa và hiếm gặp ở phụ nữ có thai.

Bệnh thường xuất hiện trong 3 tháng giữa, 3 tháng cuối của thời kì mang thai hay 1 thời gian ngắn sau khi sinh, xấp xỉ tuần thứ 21. Cũng có vài báo cáo nói rằng bệnh xuất hiện vào ba tháng đầu thai kì.

Tóm lại khi có bầu, các bà mẹ phải đối mặt với 1 số thay đổi trên da hay xuất hiện một số bệnh da, trong đó một số bệnh có thể tác động lớn ở cả người mẹ và thai nhi. Vì thế các bà mẹ có thai cần được theo dõi cẩn thận, phát hiện và khám sớm những dấu hiệu bệnh để có được trị liệu tốt và an toàn cho cả mẹ & thai nhi.

Đọc thêm: sàng lọc trước sinh khi nào ?