Bật mí tiến trình xét nghiệm bệnh down với thai nhi

 Tỉ lệ mắc hội chứng Down được ước tính là 1 trên 733 ca sinh. Vậy làm thế nào phát hiện được bệnh Down sớm từ khi còn là thai nhi?

Chia sẻ quy trình xét nghiệm bệnh down ở thai nhi

Khám phá quá trình xét nghiệm hội chứng down với bào thai

Bệnh Down là 1 tình trạng rối loạn nhiễm sắc thể do dư thừa một nhiễm sắc thể số 21 (nghĩa là có ba nhiễm sắc thể 21).

Thông thường, mỗi tế bào của người có 23 cặp nhiễm sắc thể khác nhau, mỗi nhiễm sắc thể lại mang các gen cần thiết cho sự phát triển bình thường của cơ thể. Bệnh Down xảy ra khi:

• Có ba NST số 21 ở tất cả các tế bào trong cơ thể. Do người bị bệnh Down có 3 nhiễm sắc thể số 21, nên hội chứng Down cũng thường được gọi là Trisomy 21
• Có thêm một vài gen của NST số 21 gắn trên các nhiễm sắc thể khác (thường là nhiễm sắc thế 14). Điều này xảy ra do hiện tượng chuyển đoạn nhiễm sắc thể.
• Có thêm 1 bản sao của một số gen thuộc nhiễm sắc thể 21, nhưng lại không phải ở tất cả những tế bào của cơ thể. Trường hợp này được gọi là hội chứng Down dạng khảm. Người bệnh ở dạng này thường không có các đặc điểm điển hình của Down và không bị tác động nghiêm trọng về trí tuệ, bên trong 1 số trường hợp còn không được phát hiện.

Người mẹ khi có bầu mà càng cao tuổi thì con sinh ra sẽ càng có nguy cơ mắc bệnh Down. Người đã từng mang thai con bị bệnh Down sẽ có nguy cơ có thai những lần sau con cũng bị Down tăng khoảng 1%.

biểu hiện & triệu chứng của người mắc hội chứng Down

• Có những đặc điểm hình dạng đặc trưng: đầu bé, mặt dẹt, hai mắt cách xa nhau mắt xếch và có nếp gấp mí, tai bé, lưỡi dầy & dài, miệng hơi há ra, mũi tẹt, cổ ngắn, có thể có dấu hiệu yếu cơ, bàn tay rộng & ngắn, ngón tay ngắn
• Có dấu hiệu chậm phát triển nhận thức, khuyết tật trí tuệ từ nhẹ đến trung bình. Có thể chậm phát triển ngôn ngữ; khả năng chú ý kém, bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế, cứng đầu và hay nổi cáu; hoặc mắc rối loạn phổ tự kỉ.
• Mắc nhiều loại khuyết tật bẩm sinh khác nhau: dị tật tim bẩm sinh (khoảng 1 nửa số bệnh nhân; những bất thường về hệ tiêu hóa (ví dụ như tắc ruột)
• Có nguy cơ cao mắc một số bệnh như: trào ngược dạ dày – thực quản; thiểu sản tuyến giáp; gặp vấn đề về thính lực & thị lực; một số ít mắc ung thư máu.
• Có hiện tượng suy thoái về suy nghĩ & nhận thức khi về già. Hội chứng Down cũng đi kèm với nguy cơ mắc bệnh Alzheimer – một rối loạn não gây ra giảm trí nhớ, khả năng đánh giá và thực hiện những chức năng.

hiện nay, nhờ vào sự tiến bộ bên trong y học & sự quan tâm chăm sóc của xã hội, tuổi thọ trung bình của người mắc bệnh Down đã tăng lên đến hơn 60 tuổi. Người mắc bệnh Down vẫn có thể có cuộc sống khoẻ mạnh & tích cực. Đo độ mờ da gáy ở tuần bao nhiêu ?

những quy trình xét nghiệm bệnh Down ở sản phụ có nguy cơ cao

Xét nghiệm máu Double Test (thực hiện ở thời điểm 11-13 tuần) & Triple Test (thực hiện ở thời điểm 15 – 20 tuần) là các xét nghiệm sàng lọc thường được dùng kết hợp với siêu âm đo độ mờ da gáy để ước tính nguy cơ thai nhi mắc hội chứng Down.

Độ dày của da gáy bình thường khoảng 2mm lúc thai được 11 tuần & lên đến khoảng 2,9mm lúc thai được gần 14 tuần. Độ mờ da gáy có giá trị để tầm soát hội chứng Down khi nó > 4mm. Đo độ mờ da gáy càng dày thì nguy cơ hội chứng Down càng tăng. Cần nhớ rằng, biểu hiện này chỉ xuất hiện bên trong 1 giai đoạn từ 11 tuần đến gần 14 tuần. Sau 14 tuần, da gáy sẽ trở về bình thường và điều này không có nghĩa là thai nhi bình thường.

những xét nghiệm sàng lọc này chỉ cho biết được thai nhi có nhiều hay ít nguy cơ bị bệnh. Khi xét nghiệm dương tính có nghĩa là nhiều nguy cơ, âm tính có nghĩa là ít nguy cơ. Ngưỡng để quy định khi nào là nguy cơ cao hay thấp hiện giờ được dùng tại Việt Nam là 1/250, có nghĩa là khả năng bệnh là một bên trong 250 trường hợp. Sau xét nghiệm sàng lọc, không ai được quyền điều trị thai nhi có bệnh, chỉ là kết luận có ít hay nhiều khả năng bệnh Down; việc cần làm kế tiếp là làm tiếp xét nghiệm khám có hay không có bệnh. Độ chính xác của những xét nghiệm sàng lọc đang sử dụng tại Việt Nam vào khoảng 70 – 80%, tùy loại xét nghiệm.

Nếu có kết quả nguy cơ cao từ những xét nghiệm sàng lọc thì cần làm thêm xét nghiệm điều trị bằng chọc ối, tỉ lệ chính xác khoảng hơn 98%. Tại sao không làm xét nghiệm nước ối ngay từ đầu? Xét nghiệm nước ối cho kết quả chắc chắn, nhưng chi phí lại cao, phải làm ở bệnh viện có đủ trang thiết bị, lại có thể tạo nên sảy thai hay sinh non. Trong khi đó, giá tiền 1 lần làm Tripple test thấp hơn, có thể lấy máu ở nơi khác rồi gửi mẫu đến bệnh viện xét nghiệm, lại không xâm lấn bào thai.

Việc đo lường nguy cơ không phải là hoàn mỹ: có khoảng 5% các thai phụ với kết quả là “nguy cơ cao”, nhưng lại không mang thai nhi bị bệnh Down. Ngược lại, bên trong 1 số hiếm trường hợp, kết quả có thể được cho là nguy cơ “thấp” (thấp hơn một trên 250) nhưng đứa trẻ sinh ra lại bị tam nhiễm sắc thể 21.

khám bệnh Down như thế nào?

tuy nhiên không có cách nào để chữa khỏi hội chứng Down, trẻ mắc hội chứng này vẫn có thể có cuộc sống tích cực. Tương tự như tất cả những trẻ khác, trẻ mắc hội chứng Down vẫn học được các kỹ năng cơ bản (như ngồi, đi lại, nói & chăm sóc cá nhân), nhưng với tốc độ chậm hơn. Các chương trình can thiệp sớm, gồm cả vật lý trị liệu, nếu được bắt đầu sớm sau khi trẻ sinh ra có thể hỗ trợ làm các cơ khỏe hơn để thực hiện những kỹ năng vận động cơ bản.

Trẻ em mắc hội chứng Down có thể đến trường và tham gia vào những lớp học, có khả năng tham gia các hoạt động xã hội sáng tạo nên và hướng nghiệp trong cộng đồng.

Tóm lại, điều trị xác định thai bị bệnh Down không chỉ dựa vào siêu âm đo độ mờ da gáy, xét nghiệm triple test, Triple Test mà cần phải xét nghiệm điều trị bằng chọc nước ối. Nếu khẳng định thai bị Down chỉ qua kết quả của siêu âm thai, của xét nghiệm sàng lọc ở máu thai phụ là sai. Các bà mẹ cần nắm được quy trình xét nghiệm bệnh Down để tránh dẫn đến quyết định vội vàng, đáng tiếc. Hơn nữa, nhờ vào sự tiến bộ trong y học hiện tại và sự quan tâm chăm sóc của xã hội, người mắc bệnh Down vẫn có thể có cuộc sống khoẻ mạnh & tích cực đến 60 tuổi.

Đọc thêm: sàng lọc trước sinh là gì ?